Bestuur van de stedenband voor het eerst uitgenodigd voor de herdenking in de zusterstad
Borne/Rheine. RheineNog maar enkele dagen geleden hebben vele Rheinens Borne ervaren als leuk, levendig, kleurrijk en luidruchtig. “Borne op z’n Best” was het motto van het jaarlijkse feest. Donderdagavond was er stilte, absolute stilte, in onze zusterstad.
Op 4 mei herdenkt men in Nederland alle Nederlanders die sinds de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen in oorlogssituaties, maar ook bij vredesoperaties.
Oorspronkelijk herdacht“de nationale dodenherdenking ” alleen de Nederlandse militairen en verzetsstrijders die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. In de loop der jaren kwamen daar andere groepen bij. Daartoe behoren bijvoorbeeld de slachtoffers van de militaire acties in Nederlands-Indië en die van de vredesoperaties van de Verenigde Naties waaraan Nederland deelnam, zoals in Bosnië en Afghanistan.
Vele decennia lang waren Duitsers niet bepaald welkom bij deze evenementen. De jumelagevereniging was des te blijer dat dit jaar voor het eerst niet alleen Rheines burgemeester, maar ook het voltallige bestuur van de vereniging officieel was uitgenodigd. Dit was zeker een van de hoogtepunten van het jubileumjaar, aangezien Borne en Rheine al 40 jaar gejumeleerd zijn.
De herdenkingsbijeenkomst begon in de “Oude Kerk” in AltBorne. Het oudste deel van deze kerk dateert uit 1350, en de muurschilderingen die bij de restauratie van de kerken tussen 1919 en 1921 werden gevonden, dateren uit 1482.
De kerk bood de prachtige ruimte voor een korte herdenkingsdienst, die werd omlijst door het “Bornse Kleinchor”. Dit mannenkoor, begeleid door piano en viool, bezorgde ook de gasten van Rheine “kippenvel”.
Pastoor Johan Meijer memoreerde Oekraïne: “Oorlog is nooit ver weg” Hij trok vergelijkingen tussen de Duitse bezetting 80 jaar geleden en de situatie in Oekraïne nu. “Om bevrijd te worden van deze verschrikkingen van de onderwereld is veel moed en durf nodig!”
In een stille wandeling door AltBorne, begeleid door twee jonge trommelaars, gingen we naar het gedenkteken op het “Rheine Plein”. Hier werd twee minuten stilte gehouden voor de vele deelnemers. Daarna legden de verschillende groepen kransen. Ook de gasten van Rheine legden witte rozen met lange stelen op de stenen van het monument.
Iedereen luisterde met ontroering naar het afsluitende Wilhelmus.
“Oorlog is nooit ver weg”
Uit de toespraak van Bornes burgemeester Jan Pierik bij de herdenking in de Oude Kerk
“Elk jaar op 4 mei staan we zij aan zij om te herdenken. Laten we stilstaan bij het verleden en erkennen dat we niet alle verschrikkingen van de oorlog opnieuw willen beleven. Maar “leven met oorlog” gaat niet aan ons voorbij en is zelfs heel dichtbij, zoals we ervaren door de honderden Oekraïners die in ons midden leven juist vanwege de oorlog aan de grens van Europa.
Gewelddadige conflicten en oorlogen bestaan te allen tijde en lijken eigen te zijn aan de mens. Sommigen worden er stil en moedeloos van. Maar het motiveert mij des te meer om erover te spreken en de aandacht te vestigen op het vermogen van mensen om ruzies en onenigheden niet in geweld te laten ontaarden.
In vrede leven en geweld beteugelen is een sterk vermogen dat we in ons hebben, maar de omstandigheden maken het soms flinterdun en maken ons kwetsbaar voor de verleiding van het gewelddadige alternatief. Daarom is het belangrijk dat we de geschiedenis die hiervan getuigt levend houden en dat we elk jaar herdenken dat vele burgers en soldaten hun leven verloren om vrede en vrijheid te bereiken of te behouden.
80 jaar geleden werd Nederland – en Twente in het bijzonder – geconfronteerd met een historische gebeurtenis van grote omvang. Eén met enorme gevolgen. Ook voor de inwoners van Borne. Op 29 april 1943 werden alle 300.000 Nederlandse militairen die in 1940 hadden gevochten opgeroepen voor arbeidsdienst. Door de grote Duitse verliezen tijdens de slag om Stalingrad was extra mankracht nodig om de Duitse oorlogsindustrie draaiende te houden.
Nadat de telex van de opperbevelhebber van de Wehrmacht was aangekomen, staakten de 3.000 arbeiders van de machinefabriek Stork in Hengelo vrijwel onmiddellijk hun werk. Dankzij de inspanningen van Femy Efftink, telefoniste bij Stork, werd de staking bijna in het hele land gehoord. Binnen een paar uur verzetten meer dan 500.000 mensen in Nederland zich tegen de onderdrukking door de Duitsers. Het werd het grootste volksverzet tijdens de oorlog in Europa.
De Duitse bezetter reageerde hardhandig en met terreur, ook op Borne. In de nacht van 1 op 2 mei werden acht mensen van hun bed gelicht en afgevoerd naar het concentratiekamp Vught. En hoewel het werk op maandag 3 mei op bevel van luitenant Wüscher werd hervat, werden mensen zonder onderscheid opgepakt, waaronder Johannes Hendrikus Jansen, een slager uit Almelo. Hij en Marinus Gerardus Neurdenburg en Cornelis Brasser, beiden fabrieksdirecteur bij Spanjaard, werden in de nacht van 3 op 4 mei bij de Welemansbrug in Borne doodgeschoten.
De stakingen van april-mei doemden op omdat de arbeidsacties van de Duitse bezetter een beroep deden op het rechtvaardigheidsgevoel en de solidariteit. Het zijn deze waardevolle karaktereigenschappen die ons helpen om met elkaar verbonden te blijven. Het Noaberschap, zoals we dat hier noemen en waar we trots op zijn, is belangrijk voor het behoud van onze vrijheid.
In deze tijd zijn er bewegingen in de samenleving die mensen verontrusten, uit elkaar drijven en zelfs tegen elkaar opzetten. Samen kunnen we ervoor zorgen dat de verdeeldheid niet toeneemt, maar dat we solidair blijven met elkaar. Net zoals onze voorouders deden tijdens de april-mei stakingen in 1943.
Laten we aan de vooravond van Bevrijdingsdag, de dag waarop we onze vrijheid groots kunnen vieren, de burgers en militairen herdenken die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden of elders in de wereld zijn omgekomen, in oorlogssituaties en bij vredesmissies.
Laten we vooral blijven erkennen en uitdragen wat moeizaam bevochten vrede en vrijheid waard is. Want oorlog is nooit ver weg!
De Bornenser en gasten van Rheine kwamen aan het eind bijeen voor een kop koffie in het gemeentehuis. Hier bespraken zij het verleden, maar ook de nabije toekomst van de stedenband. Want er staan nog enkele hoogtepunten te wachten in dit jubileumjaar.
